Elçilerin İşleri Hakkında Bilmeniz Gereken 3 Şey

Elçilerin İşleri kitabı Yeni Antlaşma kitapları arasında eşsizdir. Dört İncil İsa’nın yeryüzündeki hizmetine, kurbanlık ölümüne ve zaferli dirilişine tanıklık eder. Yirmi bir mektup O’nun kimliğini ve görevini açıklar ve O’nun kurtarışına karşılık olarak imanla şekillenmiş sevgimizi yönlendirir. Vahiy kitabı, Kuzu’nun zafer kazandığına dair bize güvence vererek, dünyanın her yerde görünen acılarının ardındaki gizli mücadeleyi açığa çıkarır. Ancak yalnızca Elçilerin İşleri kitabı, dirilmiş ve göğe yükselmiş olan Rab’bin kilisesinin temelini attığı ilk on yılları anlatır.

1. Elçilerin İşleri, Müjdeler ve Mektuplar arasındaki “tüneli” aydınlatan ışıldaktır.

Yeni Antlaşma’yı okurken Elçilerin İşleri kitabı olmasaydı, trenleri zifiri karanlık bir tünele girdikten sonra nihayet gün ışığına çıkan ışıksız bir vagondaki yolcular gibi hissederdik. Gözlerimiz yeniden uyum sağladığında, çok şeyin değiştiğini görürüz: yeni yol arkadaşları, yeni görevliler ve yeni kondüktörler.

Müjdeler tamamlanırken, dirilmiş olan Rab İsa dirilişinin gerçekliğini “birçok kanıtla” ortaya koymaktadır (Elçilerin İşleri 1:3, Luka 24, Matta 28, Markos 16 ve Yuhanna 20-21’i özetler). İsa’nın Elçisel tanıklarının hepsi Yahudi olmasına rağmen, İsa onları Müjdesi’ni tüm uluslara taşımaları için görevlendirir. Müjdeler tamamlanırken, Vaftizci Yahya’nın İsa’nın “Kutsal Ruh ve ateşle” vaftiz edeceğine dair peygamberliği (Luka 3:16) hâlâ gerçekleşmeyi beklemektedir ve İsa da bunun yakında gerçekleşeceğini söyler (Luka 24:49; Yuhanna 15:26).

Tünele giriyoruz. Tünelden çıktığımızda aniden, kendisini Mesih’in Elçisi olarak tanıtan ama İsa Meryem’e, Petrus’a ve diğerlerine göründüğünde hiçbir yerde bulunmayan Pavlus’la karşılaşırız. İsa’nın dirilişinden yirmi yıl sonra Pavlus Greko-Romen kentlerindeki Hristiyan imanlılara mektuplar yazmaktadır: Selanik, Galatya, Korint, Roma, Filipi, Efes, Kolose. Pavlus bir zamanlar İsa’ya ve halkına zulmettiğini kabul eder, fakat şimdi tüm kalbiyle İsa’ya Rab olarak hizmet etmektedir. Böylesine radikal bir değişim nasıl gerçekleşmişti?

Pavlus’un yazdığı topluluklar yabancılardır, “Yahudi olmayanlar”, eskiden “İsrail’de vatandaşlıktan yoksun, vaade dayanan antlaşmalara yabancı” kişilerdir (Ef. 2:11-13). Dolayısıyla, İsa’nın Tanrı’nın lütufkâr krallığının uluslararası yayılımına ilişkin vizyonu gerçekleşmektedir. İsrail’in “kayıp koyunlarından” (Mat. 15:24) “ağıl” dışındaki “diğer koyunlara” (Yu. 10:16) odaklanılmasını tetikleyen olaylar nelerdi?

Pavlus’un cemaatleri tek bir bedende tek bir Ruh’ta vaftiz edilmişlerdir (1Ko. 12:13). “Ruh’la yaşarlar”, bu yüzden Ruh’un meyvesini taşıyarak “Ruh’la yürümelidirler” (Gal. 5:16-25). Mesih’in (Yuhanna’ya göre) hizmetinin doruk noktası -Tanrı’nın Ruhu’nun dökülmesi- ne zaman ve nasıl gerçekleşti?

Elçilerin İşleri bu soruları yanıtlayan tüneldeki ışıldaktır. Pentikost gününde İsa, takipçilerini Kutsal Ruh’la vaftiz eder (Elç. 1:4-5; Elç. 2). Daha sonra Rab Petrus’u Yahudi olmayanlarla iyi haberi paylaşması ve Ruh’un onları Tanrı’nın ailesine kabul edişini hayranlıkla gözlemlemesi için gönderir (Elç. 10-11). İsa’nın görkemiyle kör olan ve bir zalimden “Yol”un tebliğcisine dönüşen Saul’la (daha sonra Pavlus olarak bilinir) tanışırız (Elç. 9). Pavlus “uluslara ışık” götürmek için denizleri ve karaları aşarken (Elç.1:8; Elç.13:46-47), mektuplarını yazdığı cemaatlerin arka planını öğreniriz (Elç.13-28). Luka’yı “ilk kitabını” (üçüncü Müjde) bu ikinci kitapla tamamlamaya yönlendiren Tanrı ne kadar da bilge ve şefkatlidir.

Elçilerin İşleri, Rab İsa’nın kilisesinin temelini nasıl attığını, Tanrı’nın Ruhu’nu nasıl döktüğünü ve Yahudi olmayanları nasıl lütufla kucakladığını anlatarak Müjdeler ve Mektuplar’ı birbirine bağlar.

2. Dirilmiş ve hüküm sürmekte olan Mesih, Elçilerin İşleri dramasındaki baş aktördür.

Müjdesini “İsa’nın yapıp öğretmeye başladığı her şey” olarak tanımlayan Luka, Elçilerin İşleri’nin İsa’nın göğe yükseldikten sonra yapmaya ve öğretmeye devam ettiklerini anlattığını ima eder (Elç. 1:1-2). Elçilerin İşleri Petrus (Elç. 1-12) ve Pavlus’un (Elç. 13-28) Elçisel hizmetlerini anlattığı için, “Tüm Elçilerin İşleri” ve “Elçilerin İşleri” başlıkları bu kitaba çok erken eklenmiştir. Bununla birlikte, Luka kilisenin büyümesini yönlendiren ve güçlendiren gerçek Kahraman’ın dirilmiş olan Rab İsa’nın Kendisi olduğunu bilmemizi istemektedir.

İsa yeryüzündeki hizmeti sırasında Havarileri seçtiği gibi (Elç. 1:2), aynı şekilde Yahuda’nın yerine Havarilere katılacak birini de seçer (Elç. 1:21-26). Pentikost’ta Ruh’un gelişi İsa’nın işidir: “O, Tanrı’nın sağına yüceltilmiş, vaat edilen Kutsal Ruh’u Baba’dan almış ve şimdi gördüğünüz ve işittiğiniz gibi, bu Ruh’u üzerimize dökmüştür” (Elç. 2:33). İsa, imanlıların sayısına “her gün yeni kurtulanları” ekleyen Rab’dir (Elç. 2:47; bkz. Elç. 5:14; 11:21-22). Bir zamanlar kötürüm olan bir adam tapınağın avlusunda sıçrarken, Petrus ve Yuhanna hayretler içindeki kalabalığın dikkatini kendilerinden uzaklaştırıp gerçek Şifacı’ya yöneltirler: “Gördüğünüz ve tanıdığınız bu adam, İsa’nın adı sayesinde, O’nun adına olan imanla sapasağlam oldu. Hepinizin gözü önünde onu tam sağlığa kavuşturan, İsa’nın aracılığıyla etkin olan imandır” (Elç. 3:12, 16, vurgu eklenmiştir; yine Elç. 4:9-10’da). Kör olmuş zalim Saul, “Ey Efendim, sen kimsin?” diye sorduğunda, şöyle cevap vermiştir: “Ben senin zulmettiğin İsa’yım” (Elç. 9:5, vurgu eklenmiştir). İsa Saul’u “adımı öteki uluslara, krallara ve İsrailoğulları’na duyurmak üzere” seçer (Elç. 9:15). İsa, Pavlus ve Barnaba’nın yeni imanlıları ve onların ileri gelenlerini himayesine verdikleri Rab’dir (Elç. 14:23); Lidya’nın yüreğini Müjde’ye açan Rabdir (Elç. 16:14-15); ve Pavlus’u hem “bu kentte benim halkım çoktur” (Elç. 18:10) diyerek Korint’te hem de hapishanede (Elç. 23:11) cesaretlendiren Rab’dir.

Elçilerin İşleri, yüceltilmiş Rab İsa’nın Ruhu aracılığıyla kilisesindeki kişisel varlığına durmadan dikkat çeker. Mesih uzak ve ulaşılmaz bir hükümdar değildir. Gökte Tanrı’nın sağında hüküm sürmesine rağmen, İsa burada yeryüzünde hâlâ “Tanrı bizimle”dir. Kudretli Ruhu aracılığıyla kilisenin varlığını sürdürür ve kilisenin büyümesini sağlar. İsa verdiği sözleri tutar:

• “Ben kilisemi bu kayanın üzerine kuracağım” (Mat. 16:18).
• “Sizi öksüz bırakmayacağım, size geri döneceğim” (Yu. 14:18).
• “İşte ben, dünyanın sonuna dek her an sizinle birlikteyim” (Mat. 28:20).

Elçilerin İşleri bize canlı bir şekilde yaşayan, egemen bir şekilde yöneten ve Ruhu aracılığıyla kilisesinde her zaman var olan, Tanrı’nın lütfunun ışığını dünyanın sonuna kadar yayan İsa’yı gösterir.

3. Elçilerin İşleri kilisenin büyümesini Kelam’ın büyümesiyle bir tutar.

Luka’nın Müjde’sinde yaptığı gibi (Luka 1:80; 2:40, 52; 4:14; vs.), Elçilerin İşleri’nde de Luka belirli olayların anlatımlarının arasına bu olayların devam eden sonuçlarının özetlerini sıkıştırır. Pentikost’ta binlerce kişi imana geldikten sonra, “kendilerini elçilerin öğretisine, paydaşlığa, ekmek bölmeye ve duaya adadılar”, kaynakları paylaştılar, tapınakta ibadet ettiler ve birlikte yemek yediler (Elç. 2:42-47; bkz. Elç. 4:32-35; 5:12-16; 9:31; 16:5).

Bu özetlerde yinelenen bir tema da Söz’ün “yayılmasıdır”:

• Elçilerin İşleri 6:7 – “Böylece Tanrı’nın sözü yayılıyor (auxanō), Yeruşalim’deki öğrencilerin sayısı arttıkça artıyor, kâhinlerden birçoğu da iman çağrısına uyuyordu.”
• Elçilerin İşleri 12:24 – “Tanrı’nın sözü ise yayılıyor (auxanō), etkisini artırıyordu.”
• Elçilerin İşleri 19:20 – “Böylelikle Rab’bin sözü güçlü biçimde yayılıp (auxanō) etkinlik kazanıyordu.”[1]

Luka kilisenin hem nüfus hem de ruhsal olgunluk açısından büyümesinden söz etmektedir. Kilisenin büyümesini “sözün yayılması” olarak tanımlar, çünkü Elçiler tarafından Ruh’un gücüyle vaaz edilen Söz, Mesih’in yürekleri ele geçirdiği yenilmez silah ve Tanrı’nın çocuklarını olgunluğa ulaştıran besindir.

Tanrı Sözü’nün kilisenin yaşamı ve görevindeki merkezi rolü, Elçilerin İşleri boyunca vaazların ve konuşmaların baskın olmasından anlaşılmaktadır. Ruh’un gelişinden önce bile Petrus toplanan imanlılara Yahuda’nın ihanetinin ve yerine başkasının geçmesinin Kutsal Yazıları nasıl yerine getirdiğini açıklar (Elç. 1:15-22). Pentikost’ta Petrus, Mezmur 16 ve 110 ile Yoel 2’nin İsa’nın dirilişini, göğe yükselişini ve Ruh’un dökülüşünü nasıl önceden bildirdiğini göstermektedir (Elç. 2:14-36). Petrus ve Yuhanna tapınaktaki kalabalığa ve onların önderlerine yalnızca İsa’nın adının kurtaracağına tanıklık ederler (Elç. 3-4). İstefanos, İsrail’in, Tanrı’nın, Doğru Kişi olan İsa’nın öldürülmesiyle doruğa ulaşan kurtarıcılarını reddetme konusundaki utanç verici tarihini sorgular (Elç. 7:2-53). Petrus Yahudi olmayanlara iyi haberi duyurur (Elç.10:34-43). Pavlus sinagoglarda Kutsal Yazılar’ın Mesih İsa’da gerçekleştiğini gösterir (Elç. 13:16-41; 17:2-4, 11, 17). Ayrıca çok tanrıcı putperestlere (Elç. 14:14-17), kentli filozoflara (Elç. 17:22-31), Yahudi kalabalıklara (Elç. 22:1-22) ve Yahudi olmayan yöneticilere (Elç. 26:1-23) Söz’ü duyurur. Elçiler kilisedeki tartışmaları ele almak (Elç.15:7-21) ve kilise önderlerini eğitmek (Elç.20:18-35) için Söz’ü aktarırlar. Elçilerin İşleri sona erdiğinde, Pavlus Roma gözetiminde kalır, fakat hâlâ “Hiçbir engelle karşılaşmadan Tanrı’nın Egemenliği’ni tam bir cesaretle duyuruyor, Rab İsa Mesih’le ilgili gerçekleri öğretiyordu” (Elç. 28:30-31).

Kilisenin Elçilerin İşleri adını verdiği bir kitapta neden bu kadar çok sayıda söz söylenmiştir? Elçilerin İşleri şu önemli dersi öğretir: Mesih’in kilisesi piyasa analizi ya da insan stratejisi yoluyla değil – hatta Tanrı’nın bir zamanlar Havarilerin tanıklığını doğruladığı işaretler ve mucizeler yoluyla bile değil (İbr. 2:3-4; 2Ko. 12:11-12)- daha ziyade Ruh’un gücüyle Kutsal Yazılar’dan vaaz ettikleri lütuf Sözü yoluyla büyür ve gelişir.

[1] İsa (Mar. 4:8) ve Pavlus (Kol. 1:6) da kelimenin tarım metaforunu “büyüyen” (auxanō) tohum olarak kullanırlar.

Bu makale Bilmeniz Gereken 3 Şey serisinin bir parçasıdır. Orijinal olarak Ligonier Hizmetleri blogunda yayınlanmıştır.

açar ve ikizlerin doğumuyla sonuçlanır. Bu doğumda, Perez’in Zerah’ın önüne geçmesiyle primogeniture (en büyük oğlun miras hakkı) ilkesi bir kez daha tersine döner. Daha sonra Yakup Yahuda’yı kutsayacak ve krallığın onun soyundan gelenlerle ilişkilendirileceğini söyleyecektir (Yar. 49:8-12). Bu kutsama yüzyıllar sonra Samuel’in zamanında görülmektedir (bkz. Mez. 78:67-72).