Tarihsel Anlatı Nasıl Okunur?

Kutsal Kitap, Tanrı’nın her şeyi yaratması, insanlığın günaha düşüşü, lütuf antlaşması ve çeşitli uygulamaları aracılığıyla kurtuluş ve eskatolojik görkemde her şeyin tamamlanmasıyla ilgili antlaşmaya dayalı anlatıyı kaydeder. Tanrı’nın kendisi, sonu ta başlangıçtan bildiren (Yşa. 46:10) ve kendisi ilk ve son olan (Yşa. 44:6; Yşa. 48:12) Kişi olarak usta anlatıcıdır. Kutsal Kitap, yaklaşık bin beş yüz yıl boyunca üç farklı dilde anlatılan antik bir anlatıdır. Antik dünyanın edebi araçları her zaman bizimkiler gibi değildir, bu nedenle bu anlatılarda karşılaştıklarımızı anlamak zor olabilir. Bu nedenle aşağıda, Kutsal Kitap’ta ortaya konan eski tarihsel anlatı sanatını daha iyi anlamamıza ve takdir etmemize yardımcı olabilecek üç okuma stratejisi yer almaktadır.

1. Kutsal Kitap’ın birleşik anlatısının her zaman kronolojik sırayla ortaya konmadığını anlayın.

Bu, yazarın bir açıklama yaptığı ve daha sonra olayın kendisi veya bir şeyin nasıl ortaya çıktığı ile ilgili önemli ayrıntılara odaklanmak için geri döndüğü eski bir edebi teknikte görülebilir. Kutsal Kitap’ta bazen teoloji, kaydedilen olayların düzenlenmesinde kronolojinin önüne geçer. Örneğin, Yaratılış 2 yaratılışın yedinci gününün tasviriyle başlar (1-3. ayetler), ancak bölümün geri kalanı zamanda geriye giderek altıncı gündeki olayları daha ayrıntılı olarak yeniden ele alır (4-25. ayetler). Yaratılış 10, Nuh’un soyundan gelenlerin adlarını ve “ülkelerinde ve uluslarında çeşitli boylara ve dillere” (Yar. 10:31) göre sıralandığı uluslar tablosu diye adlandırılan kısmı kaydeder. Ancak hemen bir sonraki bölümde, Babil Kulesi’nde yaşanan olaylara odaklanmak için tek bir oymağın, dilin, toprağın ve ulusun olduğu zamana geri dönüyoruz. Aynı şey 1. Samuel 16 ve 17 için de geçerlidir. 1. Samuel 16. bölümün sonunda Davut, Saul tarafından sevilmekte ve onun zırh taşıyıcısı olarak tam zamanlı hizmet etmektedir. Bir sonraki bölümde Davut, Saul tarafından tanınmamaktadır ve zırhını nasıl kullanacağını bilmemektedir.

2. Mümkün olduğunda, metnin kendi kendini yorumlamasına izin verin.

Kutsal Kitap anlatısı hem kaydedilmiş olaylardan hem de bu olaylarda yer alan karakterlerin diyaloglarından ya da konuşmalarından oluşur. Bazen doruk noktasındaki bir diyalog, bu tür olayların neden kaydedildiğini ve bu olayların neye işaret ettiğini anlamanız için gereken ipucunu verecektir.

Örneğin, 1. Krallar 17. bölümde, Kral Ahav’a üç yıllık kuraklık mesajını ileten İlyas peygamberle tanışırız. Daha sonra İlyas, kuzgunlar tarafından belirsiz bir süre beslendiği bir nehre doğru yola çıkar. Sonra Rab’bin buyruğuyla vaat edilen toprakların dışına çıkarak dul bir kadın ve onun küçük oğluyla birlikte yaşamaya başlar. Oğul ölür ve İlyas mucizevi bir şekilde çocuğu ölümden diriltir. Dul kadının yanıtı tüm öykünün anahtarıdır: “Şimdi anladım ki, sen Tanrı adamısın ve söylediğin söz gerçekten RAB’bin sözüdür” (1.Kr. 17:24). Aynı teknik bir sonraki bölümde tekrar kullanılmaktadır. İlyas bir kapışmada Baal peygamberlerini yendikten sonra halk, “RAB Tanrı’dır, RAB Tanrı’dır” diye bağırır (1.Kr. 18:39). Sahte peygamberlerin ve başka ilahların olduğu günümüzde, Kutsal Kitap hem söz hem de eylemle Rab’bin gerçek Tanrı olduğuna ve peygamberlerinin O’nun gerçeğini ilettiğine tanıklık eder.

3. Beklenmedik durumlara dikkat edin.

Bazen, gelecekteki daha can alıcı bir olayı önceden haber vermek ya da öngörmek için garip ya da alışılmadık bir şey kaydedilir. Antik tarih anlatısı kendini yineleyerek öğretir. Her zaman yankıyı dinleyin. Örneğin, Mısır’dan Çıkış 2’de, doğumundan hemen sonra, Musa’nın bir İbrani’ye vuran bir Mısırlıyı öldürdüğü kaydedilir. Sonra Musa, kendi halkı ona karşı şikâyette bulununca çöle kaçtı ve sonraki kırk yılını çölde dolaşarak geçirdi (11-15. ayetler). Bu kısa anlatı hakkında ne düşünmeliyiz? Bu anlatı “günahınızın cezasını çekeceğinizi” mi söylüyor (Say. 32:23)? Yoksa Tanrı Musa gibi bir katili kullanabiliyorsa, o zaman sizin ya da benim gibi birini de kullanabilir mi demek istiyor? Her ikisi de doğrudur, ancak anlatının amacı bunlar değildir. Musa’nın yaşamındaki bu olaylar, olacakların ön belirtisidir. Tanrı’nın aracı olarak Musa, Tanrı’nın tüm halkını kurtarmak üzeredir ve bu binlerce Mısırlının ölümüyle sonuçlanır. Bundan sonra, kendisine karşı şikâyet etmeye ve söylenmeye devam edecek olan İbrani kardeşleriyle birlikte çölde kırk yıl daha dolaşacaktır.

Sonuç

Kutsal Yazılar’da bulunan antik tarihsel anlatının sanat biçimi hem güzel hem de karmaşıktır. Bu anlatıları okurken dikkatlice okuyun ve hem dahil edilen hem de edilmeyen tüm ayrıntıları göz önünde bulundurun. Son olarak ve en önemlisi, Kutsal Kitap’ın tüm ayrı anlatı bölümlerinin, İsa Mesih’in kişiliğinde ve işinde doruğa ulaşan büyük bir anlatıda nasıl bir araya geldiğini anlamak için çok çalışın (Yu. 5:39, 45-47; Lu. 24:44).

Bu makale Yorum Bilimi serisinin bir parçasıdır. Orijinal olarak Ligonier Hizmetleri blogunda yayınlanmıştır.

açar ve ikizlerin doğumuyla sonuçlanır. Bu doğumda, Perez’in Zerah’ın önüne geçmesiyle primogeniture (en büyük oğlun miras hakkı) ilkesi bir kez daha tersine döner. Daha sonra Yakup Yahuda’yı kutsayacak ve krallığın onun soyundan gelenlerle ilişkilendirileceğini söyleyecektir (Yar. 49:8-12). Bu kutsama yüzyıllar sonra Samuel’in zamanında görülmektedir (bkz. Mez. 78:67-72).