Bilgelik nedir?

Bilgeliğin Başlangıcı

Tarih boyunca insanlar bilgeliğin peşinden gitmek için pek çok yöntem kullanmışlardır. Felsefe “bilgelik sevgisi” ya da “bilgi arayışı” olarak tanımlanır; ancak varoluşçuluk, hazcılık ya da stoacılık gibi çok çeşitli felsefeleri göz önünde bulundurduğumuzda, tek bir amaç uğruna çabalarken nasıl bu kadar ayrışabildiklerini merak edebiliriz. Felsefeyi modern bir şey olarak düşünmeye ayartılsak da, Kutsal Kitap normatif etiğin başarısızlığı ve hakikatin inkârı konusunda birçok örnek olay içerir (Mez. 53:1; Rom. 1:18-31). O hâlde, Kutsal Kitap’ın bilgelik erdemine ilişkin görüşü nedir? Kısacası, bilgelik belirli durumlarda Tanrı’ya yaraşır amaçlar için uygulanan gerçektir.

Kutsal Kitap’taki Bilgelik Edebiyatı -Süleyman’ın Özdeyişleri, Vaiz ve Eyüp gibi kitaplar- incelendiğinde, hem öğretici hem de “kurallara” istisna teşkil eden çeşitli edebi tekniklerin kullanıldığı görülür.¹ Bilgelik bir koruyucu ve “[kendisini] tutunanlar için bir hayat ağacı” olan bir kadın olarak kişileştirilir (Özd. 2:11; 4:6; 3:18 – Kitab-ı Mukaddes Çevirisi). Kutsal Kitap’ta bilgeliğin ve hayatın en zor sorularını inkâr etmek yerine onlarla ilgilenmenin sayısız örneğini görürüz. Bilgelik erdemi sadece eğitimli, deneyimli ya da saygın kişiler için bir ayrıcalık değildir. Bunun yerine, bilgelik sade insanların kullanımına sunulur. Rab kendisinden bilgelik isteyenlere cömertçe bilgelik sağlar (Yak. 1:5-7). Dünyanın ne kadar aldatıcı olabileceğinin farkında olanlar için bu gerçekten büyük bir tesellidir.

“RAB korkusudur bilgeliğin temeli” (Özd. 1:7; 9:10; Mez. 111:10). Bu tür bir korku, saklanma ya da utanç duruşundan ziyade, bir huşu duruşunu tanımlar. Huşu, Tanrı’yı tüm hakikatin Yaratıcısı, merkezi ve sarsılmaz temeli olarak kabul eder. Yaşamdaki pek çok deneyim kafa karıştırıcı, yoldan saptıran ve hatta hapsedici olabilir. Oysa bilgelik için gereken tek şey alçakgönüllülüktür (Özd. 11:2).

Akılsızlığı Tanımak

Kutsal Kitap’ın kullandığı edebi araçlardan biri de “akılsız”dır. Bilgelikle tezat oluşturan akılsız örnekleri, bilgeliğin getirdiği yaşamı vurgular. Çok geçmeden fark ederiz ki, akılsızlık sadece “dışarıda” değildir; aynaya baktığımızda da karşımıza çıkabilir. Shakespeare bile bu gerçeği kabul ederek şöyle demiştir: “Akılsız kendini akıllı sanır, ama akıllı adam akılsız olduğunu bilir. “²

“RAB korkusudur bilginin temeli. Ahmaklarsa bilgeliği ve terbiyeyi küçümser” (Özd. 1:7). Akılsız olmak ne anlama gelmektedir? Augustinus şöyle demiştir: “Kendilerini aydınlattığında gerçeği severler, kendilerini suçladığında ise ondan nefret ederler. “³ Kutsal Yazılar, bilgiden yoksun olmaktan ziyade, akılsızın “[kendi] gözünde doğru” olduğunu söyler (Hak. 21:25; Özd. 3:7; Yşa. 5:21).

Kutsal Kitap’ta bilgelik ve akılsızlık ahlaki kategorilerdir. Akılsızlar Tanrı’yı ve O’nun bilgeliğini inkâr ederler (Özd. 14:1). Bilge kişi Tanrı’yı ve O’nun bilgeliğini kucaklar (Özd. 3:5-7). Akılsız, çoğu zaman kendi kendini aldatmasıyla tanınır (bkz. 1.Ko. 3:18; Yak. 1:22-24). Bilge kişiler hakikatle ilgilenir. Akılsız, dışarıya belli etmese ya da rol yapsa da, sonuçta meyvesinden tanınır (Mat. 7).

Bilgeliğin Uygulanması

İnsan merkezli bilgelik çıkarcıdır ama “gökten inen bilgelik her şeyden önce paktır, sonra barışçıldır, yumuşaktır, [akla açıktır]. Merhamet ve iyi meyvelerle doludur. Kayırıcılığı, ikiyüzlülüğü yoktur” (Yak. 3:17). Bu akıl, herhangi bir akla açık olmak yerine, Tanrı’yı Sözü’nde Kendisi’ni açıkladığı şekliyle arar. Aldatılmanın aksine, gerçek bilgelik sabitlenmiş hakikate yönelir. Bu da onu hayatın en büyük çatışmaları için yararlı kılar (bkz. Eyü. 28:12-28; Mat. 10:16; Elç. 7:9). Hiç kimse Tanrı’nın getireceği takdirleri önceden bildiremez; ihtiyaç duyduğumuz zamanlarda bilgeliği uygulayabilmemiz için bir yaşam çerçevesine sahip olmalıyız. Öte yandan, bilgelik belirli durumlarda uygulanan gerçektir.

Sığ anlayış yalnızca iyi görünen yollara güvenir (Özd. 14:12). Ancak bilgelik Rab’be güvenmenin bir uygulamasıdır (Mez. 146:3-5). Nihai ölçütümüz popüler görüş değil, bilge adamın “evini kaya üzerine” kurmasıdır (Mat. 7:24). Bilgelik güç ya da zorlama kullanmaz, bunun yerine alçakgönüllülük ve cesaretle vicdana hitap eder. Alçakgönüllülüğe giden yol acı verici olsa da, “Tanrı’nın isteğiyle çekilen acı, kişiyi kurtuluşla sonuçlanan ve pişmanlık doğurmayan tövbeye götürür” (2.Ko. 7:10). Bu nedenle bilgeliği kullanmak bir güven, öğretilebilirlik, kâhyalık ve samimiyet eylemidir. Bu güven insana ya da koşullarımıza değil, Tanrı’nın sağlayışına (hükmüne), her şeyi bilmesine ve sonsuz iyiliğine duyulan güvendir.

Bilgelikte Büyümek

Mesih’in Kendisi “Tanrı’nın bilgeliği” (1.Ko. 1:24) olduğu için, O’nun Sözü’nün bize getirdiği Müjde’deki bilgeliği benimseriz. Açıklayıcı vaazlar dinleyerek, Tanrı Sözü’nün öğrencisi olarak ve Tanrı’nın yarattıklarının öğrencisi olarak bilgelik becerilerimizi geliştiririz. Aktif bir öğrenci sorgulama becerilerini öğrenir, düşünme ve değerlendirme alışkanlıkları oluşturur. Bu düşünceler, iyi, doğru ve güzel olan her şeyde Tanrı’nın karakterinin yankılarını gözlemlerken öğrenmemizde daha fazla bağlantı kurmamıza yardımcı olur. Vahiy aracılığıyla açıklanan Tanrımız’ı tanımak, kendimizi doğru bir şekilde bilmek ve Tanrı’nın yarattığı dünyayı daha iyi anlamak için gayretle bilgeliğin peşinden gideriz; ve sonsuzluğu da bunu yaparak geçireceğiz.

Bilgelik peşinde koşmak, kusursuz bir plana sahip olmakla ilgili değildir. Öğrenirken alçakgönüllü bir uygulama için hazırlıktır. Tanrı’nın yasasının farkında olmayışımız bizi sık sık günaha sürükler ve kendi akılsızlığımızla kendimizi şaşırtabiliriz. Bilgelik, değerlendirmeye ve yeniden denemeye hazır olmaktır. Bilgelik, kötü kararlarımıza ve bunların beklenmedik sonuçlarına uygulanabilir. Diz çökmeye istekliysek, bilgeliği uygulamak için asla çok geç değildir. O’nun adı uğruna bizi sakin suların kıyısına götüren Çoban’ı kucaklayalım (Mez. 23:2-3).

Bu makale Erdemler ve Erdemsizlikler serisinin bir parçasıdır. Orijinal olarak Ligonier Hizmetleri blogunda yayınlanmıştır.

açar ve ikizlerin doğumuyla sonuçlanır. Bu doğumda, Perez’in Zerah’ın önüne geçmesiyle primogeniture (en büyük oğlun miras hakkı) ilkesi bir kez daha tersine döner. Daha sonra Yakup Yahuda’yı kutsayacak ve krallığın onun soyundan gelenlerle ilişkilendirileceğini söyleyecektir (Yar. 49:8-12). Bu kutsama yüzyıllar sonra Samuel’in zamanında görülmektedir (bkz. Mez. 78:67-72).