Kıyamet (Apokaliptik) Edebiyatı Nasıl Okunur?

Kıyamet edebiyatı, genellikle son derece sembolik bir biçimde, son günlerle ilgili imgeler ve öğretiler ortaya koyar. Society of Biblical Literature’ın (Kutsal Kitap Edebiyatı Cemiyeti) yazın türü projesi tarafından geliştirilen standart bir tanıma göre kıyamet edebiyatı, “bir vahyin dünya dışı bir varlık tarafından insan bir alıcıya aracılık ettiği ve aşkın bir gerçekliği ifşa ettiği, anlatı çerçevesine sahip bir vahiy edebiyatı türüdür.” Aşağıdaki ilkeler, kıyamet edebiyatını, bu eşsiz Kutsal Kitap yazın türünün edebi özelliklerine göre yorumlamamıza yardımcı olabilir.

1. Kıyamet edebiyatının Kutsal Kitap peygamberliğinin bir alt kümesi olduğunu unutmayın.

Vahiy’de birkaç kez kitabın türü “peygamberlik” olarak tanımlanır (Vah. 22:7, 10, 18, 19). Eski Antlaşma’nın peygamberlik türü, hem Tanrı’nın halkının o anki koşullarına hitap etmeyi hem de geleceği öngörmeyi içerir. Benzer şekilde, Vahiy’de İsa’nın kendi zamanındaki kilise için sözleri vardır (Vah. 2-3) ve kitap İsa’nın zamanın sonundaki görkemli dönüşünü ve bunun öncesindeki ve sonrasındaki olayları, yani ebedi yerde (yani yeni gök ve yeryüzünde) doruğa ulaşan olayları anlatır. Bu nedenle, bu kitapların sembolik içeriğine rağmen, kıyamet edebiyatını yorumlarken tarihsel boyutu göz ardı etmemeliyiz.

2. Semboller ile bunların gerçek hayattaki karşılıkları arasında ayrım yapın.

Kıyamet edebiyatı genellikle son günlerdeki olayların gerçekçi, hatta dramatik görümlerini tasvir eder. Ancak görümler gerçek olsa da ve genellikle tarihi bir figür veya olay tasvir edilse de, bunlar sembolik biçimde tasvir edilir. Bu, gerçek sembol ile sembolün tasvir ettiği kişi veya olay arasında dikkatli bir ayrım yapılmasını gerektirir.

Basit bir örnek olarak, bir ejderha ve bir kadın olmak üzere iki sembolik karakterin yer aldığı Vahiy 12-13 verilebilir. Ejderha, canavar bir güç olarak Şeytan’ı (İblis) tasvir ederken, kadın, erkek bir oğul olan Mesih’i doğuran kiliseyi -ya da daha geniş anlamda Tanrı’nın halkını- sembolize eder. Ejderha söz konusu olduğunda, yorum metnin kendisinde verilmiştir: “Büyük ejderha –İblis ya da Şeytan denen, bütün dünyayı saptıran o eski yılan– melekleriyle birlikte yeryüzüne atıldı” (Vah. 12:9). Diğer durumlarda, yorumlama verilmez ve yorumlayan kişi belirli bir sembolün işaret ettiği en olası kişiyi/şeyi/olayı belirlemelidir.

3. Ayrıntılı eskatolojik (dünyanın sonuna dair) şemalara ve son günler senaryolarına kendinizi kaptırmayın, asıl amaca odaklanın.

Merakımızın bizi ele geçirmesine izin vermek kolaydır, ancak İsa’nın takipçilerine söylediği gibi, “Baba’nın kendi yetkisiyle belirlemiş olduğu zamanları ve tarihleri bilmenize gerek yok” (Elç. 1:7). Vahiy’in temel amacı daha ziyade teodisedir – Tanrı’nın adaletinin ve doğruluğunun gösterilmesi (doğrulanması). Tanrı, Mesih’e iman edenleri kesinlikle haklı çıkaracak ve iman etmeyenleri yargılayacaktır. Kıyamet edebiyatı, imanlılara mevcut acı ve zulümle karşılaşsalar da Tanrı’nın tarihi nihai sonuca ulaştıracağı konusunda güvence vermek için tasarlanmıştır. İsa tüm görkemiyle geri gelecek, kötüleri yargılayacak ve imanlıları sonsuza dek yaşayacakları Tanrı’nın huzuruna çıkaracaktır. Aynı zamanda Vahiy, Tanrı’nın iman etmeyenlere Mesih’e iman etmeleri için her fırsatı verdiğini gösterir. Sadece iman etmeyi ısrarla reddetmeleri nedeniyle sonunda yargılanacaklardır.

4. Kıyamet edebiyatını, kanonik ve kurtuluş tarihine dayalı olarak yorumlayın.

Kıyamet edebiyatı, bir bütün olarak Kutsal Yazılar kanonu içinde önemli bir işleve sahiptir. Bir bahçede başlayıp bir şehirde sona eren Kutsal Yazılar’ın son kitabını oluşturur. Kutsal Kitap’taki öykü bir erkek ve bir kadınla başlar ve Tanrı’nın tahtının etrafında toplanan sayısız kalabalıkla sona erer. Kanonun başı ve sonu arasında, insanlığın Yaratıcı’ya karşı isyan ettiğini ve İsa’nın dünyanın günahını ortadan kaldıran Tanrı’nın “Kuzusu” olarak ilk gelişiyle sonuçlanan büyük bir kurtarma operasyonunu harekete geçirdiğini görüyoruz (Yu. 1:29, 36). Uluslara yönelik bir Müjde hizmeti döneminden sonra, kıyamet edebiyatı İsa’nın görkemli, muzaffer ikinci gelişini “Yahuda oymağından gelen Aslan” olarak tasvir eder (Vah. 5:5).

Vahiy, dünyanın dehşet verici sonunu bir tür nükleer katliam olarak gösteren renkli kıyamet görüntüleri yerine, Tanrı’nın halkıyla yaptığı antlaşmaya dayalı tarihin doruk noktasını tasvir eder. Bu nedenle, kitabın sonuna doğru yapılan açıklama uygun bir sonuç olarak hizmet eder: “İşte, Tanrı’nın konutu insanların arasındadır. Tanrı onların arasında yaşayacak. Onlar O’nun halkı olacaklar, Tanrı’nın kendisi de onların arasında bulunacak” (Vah. 21:3).

Bu makale Yorum Bilimi serisinin bir parçasıdır. Orijinal olarak Ligonier Hizmetleri blogunda yayınlanmıştır.

açar ve ikizlerin doğumuyla sonuçlanır. Bu doğumda, Perez’in Zerah’ın önüne geçmesiyle primogeniture (en büyük oğlun miras hakkı) ilkesi bir kez daha tersine döner. Daha sonra Yakup Yahuda’yı kutsayacak ve krallığın onun soyundan gelenlerle ilişkilendirileceğini söyleyecektir (Yar. 49:8-12). Bu kutsama yüzyıllar sonra Samuel’in zamanında görülmektedir (bkz. Mez. 78:67-72).